Hydra Ensemble – Voltas
1. I (15:24)
2. II (3:18)
3. III (6:26)
4. IV (6:51)
5. V (3:31)
6. VI (9:36)
Hydra Ensemble:
· Gonçalo Almeida: double bass
· Nina Hitz: cello
· Lucija Gregov: cello
· Rutger Zuydervelt: electronics
All music by Gonçalo Almeida, Nina Hitz, Lucija Gregov and Rutger Zuydervelt
Recorded at the Old Church, Rotterdam Charlois on 11 July 2020
Edited and mixed by Rutger Zuydervelt
Mastered by Daniele Martini
Photography by Pedro dos Reis
Graphic design by László Szakács
Produced by László Juhász
Special thanks to Jaap van Gils
Released: March 2021 / first edition of 300 cds
Direct purchase: Bandcamp / Discogs
GALLERY ↓
REVIEWS ↓
“Sabemos já que Amesterdão é um eixo geográfico de muitas práticas nos âmbitos do jazz, da improvisação livre e do experimentalismo, juntando músicos de várias origens europeias, além de algumas outras. Mas não é apenas na capital da Holanda que tal acontece: Roterdão vem cada vez mais tendo esse papel, funcionando como uma plataforma de encontro e também de gestação de projectos. Um exemplo é este Hydra Ensemble, que junta o contrabaixista português Gonçalo Almeida a figuras aí residentes oriundas da Suíça (a violoncelista Nina Hitz) e da Croácia (Lucija Gregov, também no violoncelo), tendo como único participante holandês Rutger Zuydervelt, mais conhecido como Machinefabriek, artista sonoro da área da electroacústica que, no seu trabalho, segue uma única premissa, bem concretizada neste Voltas: «O diabo está nos detalhes.»
E se também já sabemos do gosto de Almeida pelos grupos que assentam nos cordofones de arco, como é o caso de The Selva (cujo mais recente álbum conta igualmente com a colaboração de Machinefabriek), esta hidra de quatro cabeças funciona como a definitiva assunção desse formato em termos composicionais e, muito particularmente, de uma definição de ideias no que respeita a timbre, cor e, mais do que isso, de um certo entendimento do Som que terá referência (assim o pressinto na audição do disco) em Giacinto Scelsi. Esta é uma música de interstícios, ocupando as fendas que existem entre várias práticas musicais, como a minimalista, a experimental ou a ambiental. E se aqui ou ali ouvimos ecos da música antiga, da contemporânea, da free improv ou mesmo do jazz explícito, é porque são esses os ‘backgrounds’ – e os outros ‘presentes’ dos seus projectos individuais – dos intervenientes.
Porque de uma ocupação de fendas se trata, tudo o que aqui acontece é uma ampliação, um uso e um intencional abuso, do muito pequeno, do liliputiano, transportando o quase nada para uma evidenciação de primeiro plano, seja a peremptoriedade da argumentação em II, os agudos tipo ‘glass harmonica’ do início de III ou o que encontramos em IV: as repetições de motivos do contrabaixo e dos dois violoncelos tornam o pouco em muito, enquanto a electrónica é tão discreta, tão elaborada a partir de elementos diminutos, que resulta impossível ignorá-la no panorama que se desenrola diante de nós.
Logo a seguir, V tem o tronco providenciado pelo contrabaixo em ‘drone’ de harmónicos nos subgraves, com os restantes instrumentos a acrescentarem ramos, galhos, folhas e flores, mas sempre com a mesma noção de medida, aquela de uma metonímia do pequeno no grande, do imanente, do corpo-centrado (corpo do instrumentista, corpo do instrumento, corpo já imaterial da música) para o extrapolado – com o clímax no derradeiro tema, VI, aquele em que a electrónica finalmente se solta no espaço e o ocupa/totaliza. É como se um posicionamento materialista se tornasse em metafísica. O que vem neste disco são sonhos orgânicos e sabe bem ouvi-los.” / Rui Eduardo Paes, Jazz.pt, 9 April 2021
“Twee nieuwe releases waarop de bassist Gonçalo Almeida – Portugese roots, maar gevestigd in Rotterdam – te horen is. Het gaat om egalitaire bands en dus geen projecten die enkel rond hem draaien, maar ze geven wel al een bescheiden zicht op zijn actieterrein: tussen dreiging en bruut geweld met Ikizukuri & Susana Santos Silva, en balancerend tussen minimalisme, kamermuziek en elektroakoestisch experiment met het Hydra Ensemble.
Almeida’s actieradius gaat indrukwekkend breed. Moderne jazz, freejazz, duistere jazzcore, onconventionele kamermuziek, vrije improvisatie; hij kan het allemaal. De ene keer klassiek akoestisch, de andere keer loodzwaar en elektrisch. Nu eens in een ondergrondse bunker met een gigantisch collectief volume en dan weer moederziel alleen in een kerk. Hij is niet alleen technisch sterk, maar ook in staat tot nuance, bedachtzaamheid en chirurgische precisie.
Nog maar eens een bewijs van de internationale oriëntatie van dit soort artiesten. Verscheen het album van Ikizukuri & Santos Silva bij een Pools label, dat vond het Hydra Ensemble onderdak bij het Sloveense Inexhaustible Editions. Ook in de line-up komen vier nationaliteiten bij elkaar, met naast Almeida nog de Zwitserse celliste Nina Hitz, de Kroatische celliste Lucija Gregov en de Nederlandse klankartiest Rutger Zuydervelt. Dat suggereert meteen een clash tussen kamermuziekoorden en elektronica, maar eerder dan een confrontatie, gaat het hier natuurlijk om een versmelten van persoonlijkheden en achtergronden.
En dat laatste omvat heel wat, want leg de individuele trajecten bij elkaar en je kan spreken over klassieke en hedendaagse muziek, over jazz, improvisatie en allerhande experimentele muziek, maar ook over kruisbestuivingen met andere disciplines (zoals theater en dans), multimedia en ongewone vormen van onderzoek. Op Voltas wordt alleszins gekozen voor de weg van de beheersing en genuanceerde exploratie, want zo excentriek als het eraan toeging op Suicide Underground Orchid, zo geduldig en gedoseerd verloopt het hier. Lange uithalen, zorgvuldig verweven lagen en sonische exploraties voeren hier het hoogste woord, weliswaar met een wild card voor Zuydervelt.
Die heeft bakken ervaring met dit soort contexten en kan zijn aanwezigheid dan ook op eindeloze vormen laten horen. Of voelen eerder, want soms gebeurt het erg subtiel. Dan word je je bewust van een effect dat zo klein is, een echo of toon die net iets langer aanhoudt, een resonantie die een andere kleurtint krijgt, dat je niet zeker bent je iets hoort dan wel iets inbeeldt. Dat is zeker zo in de eerste van zes stukken, waarin een droney aanzet op bas het begin vormt van een zachte aandikking van geluid en ideeën, een weelde die stelselmatig toeneemt en pas in z’n slotluik intensifieert met ook ruis- en kraakgeluiden. En is het tweede stuk kort en relatief lichtvoetig, dan suggereren de lange fluittonen van het vervolg meteen een grijzer universum dat transformeert in een slome mars van rond elkaar gewikkelde strijkers.
Het vierde stuk start als een soort wals, maar krijgt gaandeweg iets van een timmeratelier, met percussieve accenten, hardnekkig aangehouden ritmes en Zuydervelts excentrieke, maar relatief ingetogen klankenkermis. En als het vijfde deel vooral inzet op een laag grommend register, dan wordt de boel vooral opengetrokken in het slotluik, de meest kleurrijke exploratie van het album, met nadrukkelijk pulserende, semi-industriële golven die de strijkers een compleet andere wereld in sleuren. Tussen frivool en versmachtend: een knap orgelpunt van een fijne plaat op het kruispunt van klanken en stijlen.” / Guy Peters, Enola.be, 4 May 2021
“Jednym z wiecznie powracających tematów redakcyjnych dyskusji jest rola brzmień elektronicznych w żmudnym procesie swobodnej improwizacji. Na łamach Trybuny raz za razem dochodzi do małych wojen żywych i syntetycznych dźwięków, a recenzenckie emocje często kierują się ku deprecjonowaniu muzyki elektronicznej w kontekście improwizujących, w pełni akustycznych instrumentów. W naszej ultra subiektywnej ocenie elektronika, z racji swych nieograniczonych możliwości kreowania brzmień i struktur narracyjnych, często wiedzie prym w improwizacji, a sami artyści zdają się mieć dużo większe problemy z temperowaniem swoich namiętności niż operatorzy żywych instrumentów.
Dziś chcielibyśmy zaprosić do odczytu i odsłuchu płyty, która wydaje się idealnie godzić żywe, akustyczne dźwięki z intrygującą poświatą elektroniki. Tak właśnie, poświatą – do takiej roli sprowadzamy elektronikę, taka syntetyka podoba nam się najbardziej w zetknięciu z żywymi dźwiękami. Owa nieco złośliwa uwaga nie dotyczy jednak muzyki elektronicznej samej w sobie. Jeśli tylko ona rządzi sceną, nasza percepcja zjawiska jest zupełnie inna. Ale nie o tym dzisiejsza epistoła.
Zapraszamy do starego obiektu sakralnego w Rotterdamie, gdzie latem ubiegłego roku muzykowali artyści wyposażeni w trzy instrumenty akustyczne i jeden zestaw urządzeń, który dla uproszczenia nazwali electronics. Prawdziwie ekumeniczne towarzystwo – Portugalczyk Gonçalo Almeida na kontrabasie, Szwajcarka Nina Hitz i Chorwatka Lucija Gregov na wiolonczelach oraz Holender Rutger Zuydervelt (szerzej znany światu jako Machinefabriek) zatopiony w kablach. Artyści przygotowali dla nas sześć improwizacji, które trwają łącznie 45 minut z sekundami. Wydawcą płyty CD jest słoweński label Inexhaustible Editions (premiera miała miejsce w marcu br.).
Zakręty otwiera epicka, ponad 15-minutowa improwizacja, której dramaturgia rodzi się leniwie, w niemal minimalistycznej estetyce. Zaczyna kontrabasista, który dotyka struny smyczkiem lub delikatnie je szarpie. Po czym czeka, aż dźwięki ładnie wybrzmią. Po kilku chwilach na prawej flance coś zaczyna drżeć i wydawać pierwsze oznaki życia. Podobnie rzecz ma się na drugiej flance. Wiolonczelistki stawiają pierwsze kroki z dużą rozwagą – ich instrumenty skrzypią, dygoczą ze strachu, rysują małe drony, które lepią się z dużym dronem kontrabasu. Każdy z muzyków produkuje tu mikro preparacje, w początkowa rola elektroniki sprowadza się do wzmacniania strumienia dźwiękowego trzech strunowców. W połowie utworu czeka nas zmiana. Przez moment pozostajemy zatopieni w mgle ambientu. Wiolonczele schodzą do krypty i zaczynają pojękiwać. Kontrabas powraca z akcentami percussion. Zaczyna się nowa opowieść, odrobinę bardziej dynamiczna. Strings swobodnie tańczą, stojąc po kolana w gęstniejącym ambiencie. Syntetyka wybudza się z letargu i nerwowo skwierczy, zwiastując finał tego niebywałego kwadransa post-kameralnych emocji.
Kolejne cztery improwizacje są znacznie krótsze – trwają od trzech do sześciu minut. Druga zaczyna się od zmysłowego współistnienia obu sfer improwizacji – trzy swobodne smyczki i elektronika, która wstaje z kolan i przez moment hałasuje. W ramach reakcji obronnej strunowce wypuszczają się w cudowny, post-barokowy flow, którego jakość podkreśla minimalistyczne pizzicato kontrabasu. Kolejna opowieść budowana jest na dysonansie – elektronika skwierczy i pulsuje, struny oddychają i kreują małe, dronowe ekspozycje. Dramaturgia rośnie, choć dźwięków wcale nie przybywa. Piękne, nerwowe chamber z preparowanymi dźwiękami i zmysłową poświatą syntetyki. Część czwarta zmienia klimat. Wszystkie strunowce podrygują lekkimi, stylowymi ruchami, kreowanymi techniką pizzicato. Elektronika też stawia na drobne, rwane frazy. Całość narracji zdaje się unosić w powietrzu, a dźwięki strun rezonować delikatnie syntetycznym echem. Kolejna opowieść stawia na długie, efektownie brzmiące potoki dźwiękowe, posadowione nisko, niemal przy podłodze – uroczy post-barok z elektroniką, czającą się za rogiem.
Skąpani w cudownościach świetnie skonstruowanej, kameralnej elektroakustyki być może nie jesteśmy dobrze przygotowani na finał Zakrętów. Niemal 10-minutowa improwizacja, w trakcie której elektronika zaczyna pokazywać swoje nieco bardziej demoniczne oblicze. Narrację otwiera pizzicato kontrabasu, które napotyka na syntetyczne zasieki wielowątkowej, niemal stojącej w miejscu e-muzy. Wiolonczele zdają się być pełne niepokoju i egzystencjalnych wątpliwości – delikatnie, smutnie cmokają i pojękują. Oto opowieść, którą moglibyśmy nazwać electro chamber with jazz taste (ten ostatni atrybut z racji trybu pracy kontrabasu). Wszyscy aktorzy tej części widowiska szczęśliwie wchodzą we wzajemne interakcje, a sama syntetyka nie ma ambicji zdominowania sceny. Emocje jednak rosną, a dźwięki z kabli nie odpuszczają. Ostatnie frazy brzmią wyjątkowo zmysłowo. Po peaku elektroniki płyta umiera w poświacie czerstwego ambientu i rozleniwionych podrygów kontrabasu.” / Andrzej Nowak, Trybuna Muzyki Spontanicznej, 5 May 2021
“Het Hydra Ensemble bestaat naast Almeida op contrabas en Zuydervelt op elektronica uit Nina Hitz en Lucija Gregov, beiden op cello. De eerstgenoemde cellist, van oorsprong Zwitserse, zou je kunnen kennen van The Barton Workshop, daswirdas, The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble en Zoikle. De laatstgenoemde, afkomstig uit Kroatië, is actief lid van van het collectief RE # SISTER bij WORM in Rotterdam en lid van bands en avant-garde-uitingen als Fruit From the Forest, Farbenfroh en The Mystify. Daarnaast verricht zij doorgaand onderzoekswerk met als titel Liquid Artist.
Het gaat hier om vier muzikanten met verschillende achtergronden, maar met een gedeelde liefde voor muzikale verkenningen. Dat is ook wat we horen op Voltas. In deze samenstelling gebeurt dat vooral beheerst, met vooral een goed gehoor voor klankkleuren en met gevoel voor het experimenteren binnen de context van het instrumentarium. Zuydervelt is daarbinnen wellicht de meest vrije muzikant, hoewel hij zijn inbreng subtiel inpast in en aanpast aan het soms naar kamermuziek neigende spel van de andere drie muzikanten en in die zin dus ook gebonden is. Soms vaart de elekronicamuzikant echter ook een eigen koers.
Het laten samenklinken van de snaarinstrumenten staat voorop in het lange eerste stuk. Almeida’s bas klinkt zacht maar ook ruw, fungerend als een soort drone van waaruit de twee cellisten hun spel spelen. Dat spel is fijngevoelig, gedeeltelijk gericht op het versterken van de drone, terwijl tegelijkertijd een van de cellisten voorzichtig andere muzikale wegen verkent. Zuydervelt weeft daar zijn elektronische klanken doorheen, zonder afbreuk te doen aan het akoestische karakter van de muziek. Het lage geluid van de contrabas geeft de muziek diepte, terwijl de cello’s juist mogen schuren en regelmatig hoge klanken produceren. In de laatste paar minuten wordt Zuydervelts inbreng groter, gaat het volume omhoog en krijgt het stuk enige vaart.
‘II’ is levendiger, met melodieus spel van Almeida, van neoklassieke klanken voorzien door Hitz en Gregov, die weer worden gecounterd door de licht ontregelende elektronica van Zuydervelt. De rollen verwisselen als Almeida zich gaat beperken tot spaarzame diepe tonen en een van de cello’s de melodische rol op zich neemt. De elektronica is in deze fase een onmiskenbare factor zonder op de voorgrond te treden. Het derde werk opent met elektronische klanken, hoog en iel, waar de strijkers behoedzaam hun lange tonen onder leggen. De patronen verschuiven, de klankkleuren wisselen van schemerig naar aardedonker en de spanning kruipt onderhuids.
In ‘IV’ doet een ritme zijn intrede, in driekwartsmaat. De beheerste strijkersklanken krijgen een vreemde toevoeging door krakende, tikkende, klingelende en trekkende geluiden, akoestisch en elektronisch. Het zorgt ervoor dat het stuk richting experimenteler terrein wordt geduwd, terwijl de componenten die het ritme vormen schaarser worden maar dat ritme wel steady blijft. Het ensemble zoekt weer donkerder contreien op in ‘V’, dat met name wordt beheerst door de lagen die de strijkers over elkaar heen leggen.
In het slotstuk vindt een mooi samengaan plaats van semi-klassieke strijkersklanken, kloppende en verderop ook dreigende elektronica en avant-gardistische neigingen. Elektronica speelt nu een zeer prominente rol. De gevoelswaarde ligt hoog, het experiment op de loer en muzikale schoonheid wordt gekoppeld aan weerbarstigheid. ‘VI’ is het meest dynamische stuk op het album, waarop de muziek in zijn experimenteerdrang best toegankelijk klinkt, veel nuances kent en een afgewogen en ook spannende mix kent van akoestische en elektronische klanken.” / Gert Derkx, Opduvel, 13 May 2021
“The Hydra Ensemble is a Rotterdam-based quartet featuring Swiss cellist Nina Hitz (who plays in The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble), Croatian cellist Lucija Gregov, prolific Portuguese double bassist Gonçalo Almeida (known from the Spinifex, Lama Trio and The Attic) and Dutch sound artist Rutger Zuydervelt (aka Machinefabriek, who recently collaborated with Almeida on another album, The Selva + Machinefabriek, Barabtrama, Shhpuma, 2021, and before as a duo with Almeida on Doze Ruínas and Jangadas, Cylinder, 2015 and 2016) on electronics. Hydra Ensemble is an ominous four-headed entity, just like the Greek mythical animal they are named after, and all its music is credited to the four musicians.
Voltas is the debut album of this quartet, recorded at the Old Church in the Rotterdam Charlois neighborhood, in July 2020. The music of the quartet emerges from highly pensive and minimalist collective improvisations and experimental foreboding ambiance. The unique chamber instrumentation favors deep, dark and sustained notes and overtones, that, in its turn, explore the timbres and colors of the cello and the double bass, ornamented with a subtle and precise, yet often subversive and expansive palette of electronic sounds.
The patient, methodic and egalitarian aesthetic of the Hydra Ensemble often suggests a strong sonic entity, as if the bowing work of Hitz, Gregov and Almeida with the layers of electronic sounds unite into one, a majestic but unsettling entity that avoids unnecessary dramas. At other times, the four musicians offer nuanced layers of interwoven sounds of strings and electronics. Sometimes, the music of the quartet sounds archaic, as if referencing mysterious ancient rituals, but it can shifts later within the same piece into a futurist experimental, sound-oriented drone, or an elegiac, contemporary texture. All pieces are performed with an impressive focus on detail and command.
IV and VI are the exceptions within the dark minimalist textures of Voltas as both rely on a rhythmic element, a steady pulse on the first and Almeida’s dynamic bass work on the latter, both disturbed by the always imaginative and insightful noises that Zuydervelt injects, that brings VI, and the whole album, into an intense, climactic coda, that guarantees that the Hydra Ensemble just began to explore its promising aesthetics.” / Eyal Hareuveni, Salt Peanuts*, 2 June 2021
“Quartet on ne peut plus singulier : Hydra Ensemble. Contrebasse : Gonçalo Almeida, violoncelles : Nina Hitz et Lucija Gregov et électroniques : Rutger Zuyderveldt. Six pièces numérotées en chiffres romains de différentes durées (de 15 minutes à 3, 6 et 9 approximativement) sous le titre général de Voltas. La musique s’étale dans le temps et l’espace dans de profondes et glissantes variations de drones à la fois scintillantes, grondantes, murmures sourds et harmoniques crissantes, vibrations de l’au-delà, battements d’archets, vagues et courants, le mouvement de l’eau (hydra). L’électronique contextualise le flux et contraint les cordes à plus de mystères, de force contenue… Il s’agit d’une musique conçue comme une installation sonore dans le temps, l’allongeant, le dilatant (I – 15:24). Fort heureusement, le morceau II (3:18) a un point de départ mental et formel qui se détache de l’impression de masse du premier (I) pour évoquer une danse languissante avec de sombres frottements d’archet de toute beauté dans le grave. En III (6:26), un sifflement persistant de l’électronique fait naître un murmure souterrain (la contrebasse) suivi par des mélismes fantomatiques d’harmoniques racées du violoncelle. IV (6:51), le pouvoir suggestif d’un léger ostinato agrégé en hoquets de pizz auxquels s’agrègent de curieux sons électroniques et des frottements cadencés de cordes : une pièce très bien construite. Tout en restant fidèles à une démarche qu’on peut qualifier de minimaliste, les musiciens d’Hydra Ensemble maximalisent le pouvoir expressif de leur volonté de restreindre le flux musical. Avec Voltas, je me prends à rêver en apesanteur, le silence intégré aux sons, le flux maîtrisé, le recueillement des sens emportent la conscience dans le brumeux, les lueurs, l’espace de bords de mer et du songe. Voilà bien un projet qui transcende les éléments constitutifs de son accomplissement pour créer une véritable fascination. Je n’applaudis pas, mais je murmure de bonheur, et à la fin je m’écarquille.” / Jean-Michel Van Schouwburg, Orynx-improv’andsounds, 29 September 2021
“De vaste kern van het Hydra Ensemble bestaat uit Rutger Zuydervelt, die hier de laatste dagen met grote regelmaat voorbij komt, bassist Gonçalo Almeida die we de komende dagen vaker voorbij zullen zien komen en twee cellisten: Nina Hitz en Lucija Gregov. Onlangs verscheen hun debuutalbum Voltas bij Inexhaustible Editions. Almeida maakt ook deel uit van het Portugese trio The Selva, dat hij vormt met cellist Ricardo Jacinto en drummer Nuno Morão. Hun derde album, Barbatrama namen ze op samen met Zuydervelt en verscheen bij Shhpuma, het zusterlabel van Clean Feed.
Voltas bestaat uit zes genummerde stukken waarin de musici een geluidswereld creëren die het midden houdt tussen experimentele elektronica, geïmproviseerde muziek en hedendaags gecomponeerde kamermuziek. Prachtig hoe de donkere tonen van Almeida’s bas, van het begin af duidelijk aanwezig, zich mengen met die van de cello’s en de elektronica tot een fascinerend geheel. Het is opvallend stemmige muziek, waarin natuurlijke klanken overheersen. Prachtig klinkt de combinatie van snaren, bijvoorbeeld mooi tot uiting komend in het vierde stuk waarin we middels pizzicato bassist en cellisten een ritmische geluidssculptuur horen creëren. Verderop komt daar boeiend col legno spel bij en krijgt de muziek een melancholiek karakter. In het zesde deel valt de rol van de elektronica op die op een spannede wijze met de snaren interacteert. Dat is ook tevens het meest hectische deel, vooral naar het einde toe wint het aan dynamiek.
The Selva begeeft zich eveneens in meerdere muzikale werelden, maar daar houdt de vergelijking met het Hydra Ensemble ook wel mee op. Selva is Portugees voor oerwoud en dat hoor je terug in de muziek. Zo heeft het ritme in Ramatarba duidelijk tribale trekken, iets dat ook geldt voor Tramabarba en Marbatraba en doen de experimentele klanken in Babarmatra zeker ook aan een exotische omgeving denken. Tramabarba valt bovendien op door de ongenaakbare klanken van Almeida aan het einde. De cello speelt een grote rol in het weemoedige Mabartrama, geholpen door Zuydervelts gruizige elektronica die hier beslist een dimensie aan toevoegt. Zware basnoten in Bamabartra, Almeida zet hier duidelijk kracht met zijn strijkstok, terwijl de cello zorgt voor een iets lichtere variant.” / Ben Taffijn, Nieuwe Noten, 16 December 2021
RADIO PLAYS ↓
· Beats For Peeps at Radar 97.8 FM, Lisbon, 11 April 2021
· Svaštarnica at Radio Študent, Ljubljana, 16 April 2021
· No Wave at Tilos Rádió, Budapest, 25 July 2021
· Bruise On Silence at Radio Rectangle, Brussels, 11 October 2021
· Glasni Novi Svet at ARS – 3. Program Radia Slovenija, Ljubljana, 9 March 2022