SUPERIMPOSE Matthias Müller / Christian Marien WITH John Butcher / Sofia Jernberg / Nate Wooley

Note: this is a heavyweight box set release with three individual albums in 6-panel digipacks; each album features a guest musician: John Butcher, Sofia Jernberg and Nate Wooley; plus a 24-page booklet with never before published essays by Christian Marien, Matthias Müller and Peter Margasak; and photos by Cristina Marx and Marcandrea Bragalini.

Disc 1: Superimpose with John Butcher

1. BMM I (7:29)
2. BMM II (6:36)
3. BMM III (11:54)
4. BMM IV (6:57)
5. BMM V (5:49)
6. BMM VI (8:39)

· John Butcher: tenor and soprano saxophones
· Matthias Müller: trombone
· Christian Marien: drums, percussion

All music by John Butcher, Matthias Müller & Christian Marien
Recorded by Roy Ely Lyons Carroll at Studioboerne45 in Berlin-Weissensee, Germany on 13/01/2018
Mixed by John Butcher
Mastered by Olaf Rupp
Cover art by Lena Czerniawska
Photos by Cristina Marx
Graphic design by László Szakács
Produced by László Juhász & Superimpose

Disc 2: Superimpose with Sofia Jernberg

1. JMM I (27:13)
2. JMM II (6:00)

· Sofia Jernberg: voice
· Matthias Müller: trombone
· Christian Marien: drums, percussion

All music by Sofia Jernberg, Matthias Müller & Christian Marien
Recorded by Iztok Zupan at Sound Disobedience in Ljubljana, Slovenia on 23/03/2018
Mixed by Roy Ely Lyons Carroll
Mastered by Olaf Rupp
Cover art by Lena Czerniawska
Photos by Marcandera Bragalini
Graphic design by László Szakács
Produced by László Juhász & Superimpose

Disc 3: Superimpose with Nate Wooley

1. WMM I (8:29)
2. WMM II (7:04)
3. WMM III (13:58)
4. WMM IV (13:55)

· Nate Wooley: trumpet
· Matthias Müller: trombone
· Christian Marien: drums, percussion

All music by Nate Wooley, Matthias Müller & Christian Marien
Recorded by Roy Ely Lyons Carroll at Studioboerne45 in Berlin-Weissensee, Germany on 12/01/2018
Mixed by Roy Ely Lyons Carroll
Mastered by Olaf Rupp
Cover art by Lena Czerniawska
Photos by Cristina Marx
Graphic design by László Szakács
Produced by László Juhász & Superimpose

Booklet credits:

All music by John Butcher, Sofia Jernberg, Nate Wooley, Matthias Müller & Christian Marien
Recorded by Roy Ely Lyons Carroll & Iztok Zupan
Mixed by John Butcher & Roy Ely Lyons Carroll
Mastered by Olaf Rupp
Drawings by Lena Czerniawska
Booklet photos by Cristina Marx
Booklet texts by Christian Marien, Matthias Müller & Peter Margasak
Graphic design by László Szakács
Produced by László Juhász & Superimpose

Special thanks to John, Sofi a, Nate, Lena Czerniawska, Cristina Marx, Marcandrea Bragalini, Tomaž Grom, Frank Paul Schubert, Peter Margasak, Jeb Bishop, Roy Ely Lyons Carroll, Olaf Rupp, Musikfonds e.V., Maria Clara, Nicole & Helena

Released: June 2021 / first edition of 300 box sets
Direct purchase: Bandcamp / Discogs

GALLERY ↓

REVIEWS ↓

“And then I wasn’t actually aware of the triple album release by the Superimpose duo (Matthias Müller on trombone with Christian Marien on drums and percussion) on Slovenia’s Inexhaustible Editions until I started work on this review for Implositions, and while the latter seems to be the stronger interrogation around the sorts of post-Cage tapestry concerns that I’ve been following here, Superimpose With surely must be noted as well. The three different albums (of this imposing triple release) involve three different trios, i.e. a different musician joining the Superimpose duo for each: John Butcher (continuing to be a fixture in this space…), Sofia Jernberg and Nate Wooley (likewise) as noted. And the ‘outer’ albums were recorded during a January 2018 residency in Berlin, while Jernberg’s was a ‘make up’ session in March 2018 in Ljubljana – and so all are prior to both Triche! (Vienna) and Implositions… – and all generally take up matters of continuity around the ‘bone-drums duo, usually in sparse textures emphasizing legato and various articulations (e.g. vibrato). And I’d noted Marien here around the trio album Nulli Secundus, in another extended November 2013 entry — but Müller and Marien actually already released another trio album (last month) on Relative Pitch, Formation < Deviation with Eve Risser. The latter was recorded back in November 2017, and so predates the residency for With, not even noting “Superimpose” per se. (They’re named the Cranes Trio for that release, so perhaps more is intended? The album appeared with Confluence, i.e. as another slowly evolving texture around piano, more tonal in this case, and I’d decided against reviewing it independently at the time, although it does play with various feelings of tautness within its ebb and flow of subtly shifting moods…) With itself seems to maintain more of a conscious ritual mood, perhaps most ‘traditionally jagged’ with Butcher, but often seeking a generalized sense of accented legato, there while interrogating a variety of ‘typical’ improvisational textures. Jernberg’s set then involves extended matching of growling vibrato, in lines that almost seem to develop in parallel (i.e. separately), but do build to various intense moments. (And of course I first noticed Jernberg on the similarly titled With Sofia Jernberg by Lana Trio, as reviewed here in June 2018…!) I do find the Wooley set harder to summarize, a sort of hailing of impending intensity, but also suggesting more of a conscious sculpting (v. the ‘found’ textures of Butcher), a kind of twisting vibe, sometimes becoming more percussive in general… (The latter is, as noted above, back in the world of two brass, i.e. along with Triche! and again e.g. Earth Tongues, although there with tuba as the lower brass… It also features a more exploratory feel where sometimes little is tangibly happening.) Anyway, per the extended notes (dated 2019?) to this release, it’s the fruit of a ‘constant musical process’ involving more than 100 concerts (from which these three were selected), and is well worth hearing for its explorations around extending a trombone-percussion combo. It’s the fourth album from Superimpose, starting with Superimpose (Creative Sources, 2007). And apparently leads into more activity from Müller…” / Todd McComb, Jazz Thoughts, 22 June 2021

“Another miracle I have witnessed in the last weeks was the triple CD of Superimpose, a duo of Matthias Müller playing trombone, and Christian Marien playing drums and percussion. On each of the three discs they are joined by some giants of the impolrovised music. The box was released by Inexhaustible Editions in 2021.

“Superimpose is the German, Berlin-based duo of trombonist Matthias Müller (of Splitter Orchestra) and drummer Christian Marien (of Z-Country Paradise and Insomnia Brass Band), who have been working together since 2007. This duo also works together with French pianist Eve Risser as the Cranes Trio and with Australian double bass player Clayton Thomas as the Astronomical Unit. Both Müller and Marien are explorers of the dynamic potential of their instruments, fearless improvisers, and always open to embrace new adventures and new collaborators. In 2018, Superimpose organized a free-improvised concert series in Berlin to celebrate its first decade of work and invited stimulating and distinct improvisers – Risser, British sax player John Butcher, Swedish vocal artist Sofia Jernberg and American trumpeter Nate Wooley. Butcher was invited after Müller and Marien heard him playing live. Wooley and Jernberg collaborated before with Superimpose. These concerts were documented on the new 3-disc box, the fourth release by Superimpose.

Peter Margasak, who wrote the insightful liner notes to the new box, likened these free-improvised meetings to ‘ships passing in the night, where the tension of unfamiliarity stokes creative flames’. Müller and Marien wanted that their guests would not act as soloists, but play with Superimpose as a trio that is greater than its parts, and discover the music by playing it, and not by pre-deciding ‘how’ to play, as Butcher observed. These three performances highlight Superimpose resourceful musical qualities: openness, freedom, risk-taking and imagination.

The trio with Butcher was recorded at Studioboerne45 in Berlin and quickly finds its balance, its ever-heightened rapport and flows organically. The atmosphere of this performance is urgent and intense, tense and muscular and always inquisitive. Butcher’s sharp, sometimes microtonal shouts and cries as well as his imaginative command of extended breathing techniques, put him always in the exact spot on the fast-shifting sonic continuum of the trio, and often he acts as the missing link between Müller’s abstract, ethereal blows and the quiet storms that Marien creates on the drum set. At other times, Butcher assumes the role of a free radical that ignites the interplay in an instant. The poetic and mysterious BMM IV distills the exceptional creativity of this meeting, while the fast and playful BMM VI demonstrates the clever interplay of this ad-hoc trio where each musician constantly triangulates the sonic perspectives or provokes dissension.

The trio with Wooley was recorded at the same location, a day before the performance with Butcher. Wooley noted that Superimpose offered a feeling that this meeting was not a closed system, and allowed him to feel like a free radical who may steer the dynamics of the performance. The trio with Wooley begins with WMM I, a hypnotic, slow-cooking drone, a piece that does not attempt to resolve its sustained tension; moves to the restless and rhythmic WMM II with Wooley articulating a loose melody; constructing patiently an elusive, ambiguous but detailed sonic unity and then deconstructing it into a stormy conversation on WMM III; and further develops its eccentric, often dense and noisy interplay, but also quiet and introspective one on WMM IV.

The trio with Jernberg was recorded at Sound Disobedience in Ljubljana, Slovenia in March 2018. Jernberg enjoyed the deep listening qualities of Superimpose and the 27-minute JMM I proves that kind of assertion beautifully. The suggestive and the remarkable, expressive vocal range of Jernberg sketches a highly nuanced and deeply emotional story, sometimes sounding like following a puzzling dream and at other times sounding as telling about an eventful and mysterious adventure, but always follows its own logic. This piece is perfectly expanded and ornamented by the extended techniques of both Müller and Marien. The short JMM II builds on this resourceful interplay and takes it to the extreme.” / Eyal Hareuveni, Salt Peanuts*, 14 August 2021

“Percussionist Christian Marien and trombonist Matthias Müller freely play three separate sets with John Butcher on soprano and tenor saxophone, vocalist Sofia Jernberg, and trumpeter Nate Wooley on the two-hour 3xCD With.

While their recordings since formation – including the recently digitally-reissued eponymous debut – have featured just the duo, the live performance practice of Superimpose frequently features collaborators. With finally reflects that aspect of their work, with three 2018 recordings accompanied by musicians with their own distinctive sound practices. While the duo had previously played with Jernberg and Wooley, With documents a first meeting with Butcher.

The music is perhaps more extended technique than not, communication occurring most often through pulse, dynamics, and timbre. The breath-based practices of the new collaborators more overtly compare to the trombone but what’s striking is the ease with which Marien coaxes colors from the kit to match them, parallel play on the skin summoning charybdian whirrs to compliment blustering air notes, type-writer stick clicks during high-bpm passages, resonant bowed cymbals trembling together with metallic vibrato, bombastic kick drum carpet bombings for freewheeling swing, and a menagerie of other sounds for any situation. Müller shifts comfortably from brass swells to step-pattern tonal movements to farty oompah to air notes including his characteristic flame-wicking sustain and valve-release breaths. The pair together maintains their individual and duo identities while adeptly adapting their catalogs of texture to their collaborators, combining well with: Butcher’s microtonal chirpings, airy explorations of the bore, high-frequency squeals, and dexterous interweaving lines; Jernberg’s multiphonics singing and chirping at once, bold swaths of color in register shifts via yodelesque action, yells like brass swells, tongue clicks like sticks; and Wooley’s muted morse, breath play, airy unsoundings illuminating the shape of the trumpet, balloons rubbing together, and expressive embouchures. Each also adapting their particular practices to this duo. It navigates the tension of adaptability and resiliency, bending but not breaking, each performer simultaneously within, aware of, and addressing solo, duo, and trio identities.

With is available on 3xCD and digitally.” / Keith Prosk, The Free Jazz Collective, 24 August 2021

“Nagrania niemieckiego puzonisty Matthiasa Müllera śledzimy na łamach Trybuny na bieżąco, zatem świetnie są nam znane także jego wspólne nagrania z perkusistą Christianem Marienem, które pod szyldem Superimpose muzycy realizują już piętnaście lat! W tym czasie grali ze sobą więcej niż sto razy, ale płyt dokumentujących te spotkania nie ukazało się zbyt wiele, bo do końca roku ubiegłego raptem trzy.

Jubileuszowy rok 2021 zdaje się zmieniać ten obraz sytuacji. Najpierw Müller i Marien zaprezentowali frapujące trio z udziałem francuskiej pianistki Eve Risser (na tę okoliczność przyjęli nazwę Cranes), a tegoż lata ich dyskografia uzupełniła się o fantastyczny trójpak, który zawiera trzy ekskluzywne nagrania Superimpose z udziałem gości – Johna Butchera, Nate’a Wooleya, a także Sofii Jernberg.

Nim wszakże przejdziemy do szczegółowego omówienia tego wydawnictwa, jeszcze jedna wspaniała wiadomość: Superimpose swoje 15-lecie świętować będzie w poznańskim Dragonie, dokładnie 3 października 2021 roku, na zakończenie piątej edycji Spontaneous Music Festival!

Dźwięki zamieszczone w boxie Superimpose With powstały w roku 2018 roku. Na początku drugiej dekady stycznia muzycy zaplanowali sobie weekend z gwiazdami w berlińskim Studioboerne45. W ciągu dnia improwizowali bez udziału publiczności, wieczorem grali koncerty, w trakcie których najpierw zaproszony gość występował solo, potem zaś artyści muzykowali we trójkę. Pierwszego dnia gościem Superimpose był amerykański trębacz Nate Wooley, dzień później zaś angielski saksofonista John Butcher. Zaproszona na to samo wydarzenie szwedzka wokalistka Sofia Jernberg niestety nie dojechała. Co się wszakże odwlecze, to nie uciecze … Dwa miesiące później na festiwalu Sound Disobedience w Ljubljanie spotkanie z Sofią doszło już do skutku. Zarejestrowało wówczas niedługi koncert, który także trafił na omawiany dziś trójpak. Efektownie wyedytowany box dostarcza słoweński label Inexhaustible Editions. Trzy płyty w formacie CD trwają łącznie prawie 125 minut. Nagrań słuchamy w kolejności, jakiej ukazały się na płytach, nie zaś wedle chronologii samych koncertów.

With John Butcher (sześć części, 47:21)

Muzycy zaczynają bardzo spokojnie, pełni wzajemnego respektu, wszak to dla nich pierwsze spotkanie w takiej konfiguracji personalnej. Saksofon tenorowy prycha, puzon trenuje kompulsywne przedechy, a mały drumming buduje wyważone tło. Improwizacja snuje się dość leniwie, ale podszyta jest dramaturgicznym niepokojem. Saksofon szumi, puzon szuka tanecznego kroku i zdaje się być na tym etapie spotkania wyjątkowo rozbawiony, zaś o ład i porządek dba perkusja, kreśląc skupioną narrację, która predestynuje do bycia sercem tego przedsięwzięcia. Po niedługim czasie posadowione na flankach saksofon i puzon zaczynają eskalować swoje poczynania, a trio wpada w bystrą kipiel. Tuż po wyhamowaniu następuje efektowana faza ambientowo-dronowa, zdobiona sopranowymi zaśpiewami, po tym jak Anglik niemal niezauważenie zmienia instrument. Druga improwizacja rodzi się w pobliżu ciszy, stawia na szum i akustyczne zniekształcenia fonii – mały zakład wulkanizacyjny dęciaków i perkusyjny taniec, bardzo mechaniczny, jakby talerz ugniatany był rytmicznie na werblu. Muzycy bez trudu łapią ekspresję i fundują nam naprawdę efektowne zakończenie.

Trzeci epizod buduje czyste brzmienie perkusji i dęte drony. Bardziej dźwięczne frazy pojawiają się na scenie jakby mimochodem. Narracja pęcznieje i zaczyna smakować free jazzem. Flow gaśnie jednak dość szybko, a nowy wątek kreują same drobiazgowe frazy – saksofonowe cmokanie, perkusyjne delikatności i przeciągnięte oddechy puzonu. Perkusista nie wykazuje się nadmierną cierpliwością i bez zbędnej zwłoki zaprasza całą czeredę improwizatorów do tanga! Taki oto, dość zrównoważany post-free jazz ściele nam się dość gęstą strukturą dźwięków, nie bez imitacyjnych zachowań dęciaków, ze świetnym, urozmaiconym, ale lekkim drummingiem. Opowieść gaśnie w błyskotliwym rezonansie uroczo preparowanych dźwięków. Czwarta improwizacja kontynuuje pochód dźwięków, która wzajemnie rezonują. Ciche zabawy w podgrupach – pomruki puzonu i rytmiczne chrząkania saksofonu napotykają na cierpliwe frazy perkusjonalii. Zaraz potem dęciaki znów szukają dronów, którym bardzo po drodze z efektownym deep drummingiem. Opowieść nabiera mocy, potem efektownie rezonuje, ale wszystko zdaje się tu dziać pod pełną kontrolą artystów. Jakby na przekór słowom recenzenta finał improwizacji, to szczypta zmysłowego hałasu, który powstaje nawet na etapie, gdy muzycy już wyłącznie szumią!

Piątą część otwiera saksofon sopranowy, który szuka rezonansu, ale i syczy złowieszczo. Z kolei puzon chrząka. Nawet perkusja stara się tu wydawać całkiem ludzkie odgłosy. Muzycy szumią i śpiewają, kołyszą się na wietrze i skaczą do samego nieba. Jakby niepostrzeżenie lądujemy już w finałowej improwizacji. Ta zdaje się mieć na początku pewną myśl przewodnią. Muzycy budują błyskotliwy flow, korzystając z drobnych interwałów ciszy. Tym, który dyktuje warunki jest perkusista. Improwizacja wydaje się być ciekawie rozkołysana, nieco rozwydrzona, dając dużo emocji, ale i specyficznego ukojenia. W drugiej części opowieści muzycy powracają do estetyki dronowej, ale nadają swym dźwiękom dużo wewnętrznej melodyki. Delikatny drumming świetnie się w tej roli odnajduje. Emocje rosną – taniec, śpiew i masywne westchnienia puzonu. Improwizacja gaśnie suchym ambientem szumiących instrumentów.

With Sofia Jernberg (dwie części, 33:13)

Zasadnicza część koncertu trwa prawie pół godziny i jest – nie ukrywajmy – nieustającym pasmem akustycznych cudowności! Muzycy zaczynają swój występ jakby tkwili w zupełnych ciemnościach, szukają się po omacku, grają z ciszą, budują pierwszy wątek zarówno z rwanych, jak i rozbudowanych fraz (choćby piękne wokalizy w estetyce sustained piece). Pewne nostalgiczne rozkołysanie, ale i skupienie godne wyjątkowo skrupulatnej narracji, to parametry tej części improwizacji. Najpierw szybko osiągnięty peak emocji, potem równie szybkie wyhamowanie. Z ust wokalistki płyną zmysłowe preparacje, z tuby puzonu przeciągłe westchnienia, z powierzchni zaś werbla i tomów drobne, perkusjonalne zdobienia, jak zawsze u Christiana, podszyte wewnętrzną tkanką rytmiczną. Po niedługim czasie nowe emocje idą nade wszystko z gardła Sofii – rżenia, pokrzykiwania, lamenty i niemowlęce kwilenia. Te akcje mogą liczyć na stylowe reakcje puzonu Matthiasa, który wie, że jego instrument także ma gardło, przełyk i może wydać dowolny dźwięk! Jeśli dodamy do tego kilka rezonujących fraz perkusyjnych, obraz wspaniałości pierwszej części seta wydaje się być pełny.

Spokojne nasłuchiwanie, subtelność wzajemnych reakcji i duża cierpliwość budują tu podwaliny pod bardziej dynamiczne ekspozycje, które pojawiają się nieco częściej w drugiej połowie seta. Efektowny krzyk Szwedki, a także krótki, ale dosadny popis solowy stawiają Niemców w sytuacji bez wyjścia – też muszą uderzyć w najlepsze dźwięki! Powrót do formuły tria zdaje się być jeszcze efektowniejszy – niemal ambientowa ekspozycja, po części realizowana w duecie, która wystawia na poklask publiczności szczególnie garść perkusjonalnych perełek. Opowieść rozpada się na mniejsze fragmenty, akustyczne drobiazgi, które szukają obecności ciszy i bez trudu ją odnajdują. Na moment muzycy tkwią w efektownym suspensie, który zdobiony jest jedynie rezonującymi talerzami, a po ułamku sekundy także nanodźwiękami z gardła i tuby blaszaka. Po 20 minucie następuje czas na decydującą rozgrywkę! Sofia wypuszcza z cierpiącego gardła feerię melodyjnych brzmień, perkusjonalia wciąż skupiają się na metalicznych zaletach talerzy, a puzon z mikroskopijnych dźwięków tworzy niemal epicki dramat. Końcowe fragmenty koncertu, to śpiew dobywany z każdego przedmiotu na scenie i ust wokalistki, a ostatnia prosta, to samotny puzon, który tyka jak zegar.

Kilkuminutowy encore, to efektowne podsumowanie całego spektaklu. Budowany kolektywnie, bogaty w foniczne wydarzenia – puzonowe zaśpiewy i zmysłowe parsknięcia, gardłowe piski i skomlenia, krzyki i wrzaski, wreszcie plejady perkusjonalnych ornamentów. Dodatkowo wszystko zdaje się tu wchodzić w imitacyjne relacje. Znów z samych drobiazgów muzycy kleją emocjonalny szczyt, po osiągnięciu którego wpadają wprost w objęcia burzliwych oklasków.

With Nate Wooley (cztery części, 43:26)

Spektakl dwóch instrumentów dętych blaszanych i bystrych perkusjonalii zaczyna się niczym inicjacyjny rytuał. Wybrzmiewający gong szyje strumień dźwiękowy, który narasta samotnie niemal prze dwie i pół minuty. Pozostałe instrumenty wchodzą do tej gry stojąc na palcach – puzon podsyła drony, trąbka swobodne parsknięcia. Od początku artyści snują preparowane, uroczo pokomplikowane dźwięki. Przez moment słyszymy nawet jakiś dźwięk elektryczny, ale nie wiemy, kto stoi za tym incydentem. Pierwsza improwizacja, choć toczona w medytacyjnym tempie, systematycznie narasta i dociera na całkiem efektowny szczyt. Kolejną część otwierają blaszane całusy, którym towarzyszy mały drumming. W przeciwieństwie wszakże do improwizacji otwarcia, ta ekspozycja ma swoją dynamikę, jest dalece żwawsza. Po kilku pętlach całkiem niedaleko jej do ekspresji free jazzu, głównie za sprawą masywnie brzmiącego werbla. W połowie nagrania następuje drobne interludium solowe perkusji, po czym opowieść nabiera intrygującej śpiewności i taneczności, kończąc swój żywot pikantnie skonstruowanym zakończeniem.

Dwie kolejne części są znacznie dłuższe od dwóch pierwszych, trwają ponad 13 minut każda. Najpierw spokojne, znów na poły medytacyjne otwarcie – podmuchy dźwięcznego powietrza leżakują na podłożu perkusjonalnych obcierek. Klimat robi się całkiem molowy, zatem zejście w ciszę wydaje się być spodziewanym wyborem muzyków. Narracja staje w miejscu i czeka na sygnał do budowania czegoś nowego. Perkusja nie pozostaje w tej sytuacji bierna, a pomaga jej trąbka, która przez moment wyje niczym syrena alarmowa. Puzon w drobnej opozycji, daje kilka chwil na samotną ekspozycję trąbce, po czym staje w szranki duetowej, lamentującej rywalizacji. Perkusja wraca i zabiera zwaśnione strony na pierwszy szczyt. Dalece kontrolowana akcja przechodzi w fazę szumów i głębokich oddechów, tym razem toczącą się pod dyktando puzonu. Trąbka przypomina tu silnik niskoprężny, tuż przed wydaniem z siebie ostatniego dźwięku. Preparowane percussion tym razem w roli wisienki na torcie. Zakończenie stawia tu zatem na intensywność dźwięków, nie tempo samej ekspozycji.

Ostatnia improwizacja budowana jest bardzo kolektywnie, na początku znów zdaje się przypominać drogę w nieznane. Trąbka śpiewa, puzon charczy, a perkusja nawet incydentalnie hałasuje! Zaraz potem czeka nas niedługa zabawa z urywane frazy, zdobiona głosem samego trębacza. Muzycy kreują opowieść z samych detali, preparują, szeleszczą i burczą. Akcenty rytmu nie zmieniają sytuacji scenicznej – flow płynie tuż obok wszechogarniającej ciszy! Po 8 minucie czas na nowy wątek – najpierw odrobina rezonansu i dronowych pasaży, potem improwizacja dostaje się w sidła rytmu, tym razem wprost z tuby puzonu i mocy, tym razem z trębackich wentyli. Brass dance & percussion preparations, tak moglibyśmy określić tę fazę spektaklu. Finałowa dynamika tym razem płynie do muzyków wprost z perkusyjnych akcesoriów. Już bez jakiejkolwiek kontroli improwizacja wpada w niemal ognistą powłokę i zostaje po niedługim czasie bardzo efektownie wygaszona.” / Andrzej Nowak, Trybuna Muzyki Spontanicznej, 31 August 2021

“Superimpose – дуэт тромбониста Маттиаса Мюллера и барабанщика Кристиана Мариена из Германии. Собравшись в 2005-м, первый альбом они записали в 2006-м, а недавно подоспел и четвертый. Таким образом, они работают вместе уже более пятнадцати лет, что для импровизационных составов — немалый срок. Один из основных вопросов в этом деле: как не потерять свежесть, когда прекрасно знаешь манеру игры партнера и его образ мыслей? Их новая работа, тройной альбом, — один из способов попытаться найти ответ с помощью приглашенных музыкантов. При этом сразу же возникает следующий вопрос: можно ли сохранить характерный саунд дуэта, если привлечь кого-то извне?

Сначала – на первой пластинке альбома — в дело вступает британский саксофонист Джон Бутчер, одна из знаковых фигур свободной импровизации и электроакустики. Трио Бутчер — Мюллер — Мариен заметно наследует британской школе свободной импровизации, зачинателями которой были гитарист Дерек Бэйли, саксофонист Эван Паркер, тромбонист Пол Резерфорд и другие. Бутчер моложе и представляет второе поколение, но его отличие от многих коллег — в количестве и разнообразии международных проектов. Достаточно вспомнить камерный компонированный импров коллектива Polwechsel, редукционистские электроакустические альбомы с японцами, фри-джазовую коллаборацию с португальцами Red Trio, а также работу с пространством и акустикой разных мест. С Superimpose Джон раньше не играл, но его опыт позволяет с ходу ориентироваться практически в любой ситуации. Так вот, возвращаясь к британской школе: перед нами отличный образец ее современного звучания, в котором сошлись и легкость исполнения, и активный обмен мыслями, и органичные переходы от одной темы к другой.

На втором диске к Мюллеру и Мариену присоединяется шведская вокалистка эфиопского происхождения Софья Йернберг, многим известная как участница Fire! Orchestra Матса Густафссона. С ней у Superimpose получается лаконичная и порой немногословная музыка с меньшим количеством прямого взаимодействия — и большим количеством пауз, заполняющих музыкальное пространство. Используя «мелкие» звуки ударной установки и шипение тромбона, Мариен и Мюллер создают уютную атмосферу для преимущественно негромких партий Йернберг. Иногда инициативу берет на себя немецкий дуэт, и в эти моменты наглядно проявляется его саунд, сухой и необычный ввиду неординарного сочетания инструментов. Когда же София солирует а капелла, необычный тембр ее голоса раскрывается в полной мере. Музыка этого состава хрупка. К ней следует прислушаться, чтобы не упустить важное.

Американский трубач Нэйт Вули, композитор, импровизатор и главный редактор издания Sound American, вступает на третьей пластинке и вновь меняет настроение и поначалу словно замедляет музыку Superimpose: Мариен занимается созданием продолжительных текстур на тарелках, Мюллер гудит, сам же Нэйт выстраивает партию из точечных звуков дыхания разных видов. Однако затем музыка заметно разгоняется, и трио практически доходит до фри-джаза, хоть и камерного. Такая манера в целом характерна для заокеанских импровизаторов, многие из которых имеют за плечами джазовый бэкграунд. Это не проявляется явно и прямолинейно в виде джазовых фраз или ритмов, но склонность к более активной игре исходит именно оттуда. Впрочем, никто из троих не заигрывается и не теряет общее направление движения пьес. Кристиан чаще, чем в двух других трио, задействует всю установку, а Маттиас и Нэйт то и дело играют в пинг-понг, передавая друг другу инициативу; причина этого, пожалуй, в схожести тембров медных инструментов: велик соблазн мимикрировать под звуки партнера.

Мюллер и Мариен — опытные музыканты, по большей части занимающиеся неидеоматической импровизацией с поправкой на нынешние времена, которые пропитаны знаниями и умениями в области электроакустики и редукционизма. Всё это они и показывают на своем последнем альбоме, скрупулезно исследуя разные музыкальные территории при помощи приглашенных гостей. Оставаясь в рамках своих идиом и заготовок, дуэт реагирует и меняется под каждого гостя, а тот, в свою очередь, не столько солирует, сколько добавляет красок, образуя вместе с Superimpose полноценное трио. Следить за разными стратегиями игры — сплошное удовольствие!” / Илья Белоруков, Jazzist, 1 September 2021

“Un magnifique objet témoignage en trois cédés de l’évolution de Superimpose, le duo trombone-percussions de Matthias Müller et Christian Marien dans des rencontres avec un invité par CD, et cela depuis l’époque presque lointaine de leur premier album « Superimpose » publié en 2007 par Creative Sources (CS 092 CD) avec l’ampoule électrique de la pochette, suivi de Talk Talk (Leo Records 2010). On avait alors découvert un duo d’improvisation radical avec de nombreuses qualités qui évoquait les dialogues de Günther Christmann et Detlev Schönenberg ou Paul Lovens ou le tandem de Paul Rutherford et Tony Rusconi qui nous a laissé de rares témoignages. Sens de la dynamique, multiplicité des modes de jeu, clarté des intentions, remarquables recherches de timbres, dialogues assumés, libertés et écoute mutuelle active. La musique de Superimpose répond clairement et précisément à la question : Qu’est-ce la musique improvisée libre collective ? La free – music à la fois multidirectionnelle et amoureuse des détails sonores. Le trombone est l’archétype de l’instrument ingrat qui paradoxalement autorise toutes les folies sonores, l’aléatoire des troubles de la colonne d’air et des dérapages infligés aux lèvres serrées ou relâchées à travers lesquelles le tromboniste est tenu de chanter ou peut se laisser aller au délire de son imagination. Les hauteurs sur cet instrument découlent à la fois de la position de la coulisse et du chant buccal et ces deux aspects rentrent très souvent en collision dans la pratique de l’improvisateur radical bien avisé. L’éclatement sonore possible au trombone est complètement en phase avec le champ infini de sonorités qu’un percussionniste facétieux et adroit peut tirer de son attirail sur lequel il a tout loisir de déposer des ustensiles et objets en tous genres. Dans ce coffret, j’aurais aimé y trouver un cédé en duo car cette association instrumentale trombone-percussion est en fait une chose rarement enregistrée et on aurait pu goûter les spécificités sonores de leur duo, abouti(es) au fil d’une étroite collaboration au fil des ans.

À mon avis, il est tout à fait justifié pour Müller et Marien de s’associer avec le saxophoniste John Butcher, car la démarche de celui-ci coïncide d’assez près à la leur. John a l’heur de s’introduire au sein d’une équipe qui joue comme lui de manière équilibrée, détaillée et logique et, ensemble, ils développent un super sens de la construction associé à leur esprit ludique, inspiré aussi par les plus récents développements de l’improvisation. On appréciera les super aigus sifflants et les growls en détachés de J.B. et son art consommé à déposer la cerise sur le gâteau des moments de grâce garnis d’effets de souffle irréels ou de riffs de trombone vocalisé.

La chanteuse Sofia Jernberg, outre le fait qu’elle a un grand talent d’improvisatrice et de vocaliste est un choix tout aussi intéressant, même si la durée des deux improvisations de 27 et 6 minutes est caractéristique du « set de gig » Londonien durant lequel des copains aiment à se rencontrer « pour essayer » et le plaisir de jouer sans arrière-pensée au lieu d’une heure complète d’un « vrai » groupe. J’ai peine à dire si leur trio dépasse le plafond de verre qui sépare le vrai groupe assumé / légitime et la configuration ad hoc d’un set au point de vue du son d’ensemble. Mais un élément déroutant, fascinant apporte un plus, et accroche l’oreille. La dame a une voix très originale, féérique, immatérielle, physique et délicate. Mon sentiment de chanteur vocaliste improvisateur. Spontanément, sa vocalité nous fait oublier que Sofia est une artiste ayant passé par le cursus académique en Suède. Un pur produit authentique de la scène improvisée. Et cela s’intègre à ravir avec la stratégie souffle cuivre – peaux du duo et leurs scansions tournoyantes.

Une remarque pour le trio avec le trompettiste Nate Wooley dans le troisième CD : il y a une forte proximité sonore entre la trompette de N.W. et le trombone de M.M. aux niveaux des effets de timbre et de souffle. Il y a de fortes chances qu’en jouant le mieux possible comme ils le font ici, un duo Wooley–Müller se serait situé au meilleur des croisements de constellations. Bien sûr, et heureusement, le trio s’écoute agréablement, car ce sont d’excellents musiciens et de super improvisateurs. Des questions sont posées ! On obtient des réponses. Et oui, le trombone était bien l’instrument clé de la révolution improvisée (libre) européenne et la percussion libérée en est le complément idéal. On trouve ce fort feeling dans tout ce que touche Superimpose en duo ou accompagné.” / Jean-Michel Van Schouwburg, Orynx-improv’andsounds, 29 September 2021

RADIO PLAYS ↓

· Música Dificíl at Radio Mirage, Barcelona, 7 September 2021
· Spontaneous Music Radio at Radio Kapitał, Warszawa, 26 December 2021
· No Wave at Tilos Rádió, Budapest, 27 March 2022